Εγώ θα σε γιατρέψω απ’ τον καρκίνο!

Γράφτηκε από τον: Χάρη Φουνταλή

τον Ιούνιο του 2020

Στα μέσα του Ιουνίου του 2020, εμφανίστηκε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα μια είδηση που έκανε πολλούς Έλληνες να αγανακτήσουν: ένας άνθρωπος, που δεν είχε καμία σχέση με την ιατρική επιστήμη, αυτοπαρουσιαζόταν ως γιατρός σε υποψήφια θύματα που είχαν μεγάλα προβλήματα υγείας, όπως καρκίνο, και τους υποσχόταν να τους γιατρέψει. Η υποτιθέμενη γιατρειά γινόταν μέσω βοτάνων. Ο αδίστακτος αυτός άνθρωπος, σε δύο περιπτώσεις πλησίασε γονείς ανηλίκων (εφήβων) που έπασχαν από καρκίνο, τους έπεισε να σταματήσουν τη θεραπεία που ήδη ακολουθούσαν τα παιδιά-τους γιατί αυτός μπορούσε τάχα να τα γιατρέψει (φυσικά έναντι αδρής αμοιβής), και το αποτέλεσμα ήταν οτι τα παιδιά έφυγαν από τη ζωή πριν την ώρα-τους. Οδήγησε όμως κι άλλους στο θάνατο, ενηλίκους, όχι μόνο ανηλίκους. Τις συναντήσεις με τα θύματά του τις έκανε συχνά σε εκκλησίες ή μοναστήρια, για να έχει και την “αύρα” της θρησκείας το όλο ζήτημα και να γίνεται πιο πειστικό.

Παρ’ όλο που η αστυνομία, προκειμένου να ειδοποιηθούν και άλλα τυχόν άγνωστα θύματά του, ανακοίνωσε το όνομά του και ανέβασε τη φωτογραφία και τα άλλα στοιχεία-του στο Διαδίκτυο, δεν θα κάνω αναδημοσίευση εδώ, γιατί σκοπός-μου δεν είναι να παίξω το ρόλο δικαστή, ή να επιτεθώ σ’ αυτόν τον άνθρωπο. (Όποιος επιθυμεί να μάθει για τον κακοποιό αυτόν, ιδού μια ιστοσελίδα εφημερίδας.) Άλλος είναι ο σκοπός του παρόντος άρθρου. Θα ήθελα να απαντήσω σε ένα ερώτημα: τί είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να μοιάζουν αφελείς και να πέφτουν στην παγίδα τσαρλατάνων, κομπογιαννιτών, και γενικά επιτήδειων, πιστεύοντας το εντελώς απίστευτο; Αν μπορούσα, μέσω του παρόντος, να κάνω έστω και ένα συμπατριώτη-μας να υποψιαστεί πως κάτι δεν πάει καλά και να αποφύγει την απάτη, θα θεωρούσα πως το άρθρο αυτό δικαιολόγησε πλήρως το χρόνο που ξόδεψα για να το γράψω.

Θα μου πείτε: «Μα καλά, δεν είναι προφανής ο λόγος στην προκειμένη περίπτωση;» Ναι, στην προκειμένη περίπτωση είναι προφανής: τα θύματα του ψευτογιατρού ήσαν απελπισμένα με την κατάσταση της υγείας-τους, ή της υγείας των παιδιών-τους, και η απελπισία τους έκανε να πιστέψουν στο θαύμα, να πιστέψουν τον “από μηχανής θεό” που ερχόταν να τους σώσει. Δυστυχώς, «ο πνιγμένος απ’ τα μαλλιά-του πιάνεται», όπως λέει η παροιμία.

Δεν περιορίζομαι όμως εδώ μόνο σε ψευτογιατρούς που σώζουν απελπισμένους από ανίατες νόσους. Μιλάω για κάτι γενικότερο: για τους ισχυρισμούς απίστευτων επιτευγμάτων, της μορφής: «ο τάδε πέτυχε το Χ καταπληκτικό επίτευγμα», ή «ο δείνα μπορεί να πετύχει το Ψ ανήκουστο επίτευγμα»· όπου το “επίτευγμα” ξεπερνάει τα σημερινά όρια της επιστήμης! Αυτό είναι που θέλω να δείξω πώς μπορούμε να υποψιαστούμε οτι πρόκειται για απάτη, ή για ισχυρισμό που είναι αδύνατο να έχει βάση στην πραγματικότητα. Ας δώσω όμως μερικά ακόμα παραδείγματα, γιατί εκείνο του ψευτογιατρού, παραπάνω, δεν φτάνει για να δούμε τη συνολική εικόνα.

Το δεύτερο παράδειγμα έρχεται πιο κοντά στην “τυπική” περίπτωση που θέλω να συζητήσω στο κείμενο αυτό. Πρόκειται για τον “περίφημο” Γεώργιο Γκιόλβα, “μέγα” Έλληνα εφευρέτη, που τα υποτιθέμενα επιτεύγματά του θα τα ζήλευαν ακόμα και... εξωγήινοι!

Γεώργιος Γκιόλβας, 1923 – 2003

Ο Γ. Γκιόλβας άφησε το μάταιο τούτο κόσμο στις 14 Νοεμβρίου του 2003. Κοιτάξτε πώς τον παρουσιάζει ένας ιστοχώρος που τον έχει πάρει στα σοβαρά (οι ελλείψεις γραμμάτων και οι παροξύτονες λέξεις είναι στο αρχικό, εγώ απλώς αντιγραφή-επικόλληση κάνω):

«Ο Έλληνας Γεώργιος Γκιόλβας,» γράφει ο ιστοχώρος Engine Power, «είναι ένας ανθρώπος με εξωγήινες δυνάμεις και ικανότητες ή πιο σωστά εξωπραγματικές για τον ανρώπινο νου, για τον κόσμο μας. Ο Γεώργιος Γκιολβας ήταν ενα τεράστιο μυαλό που θα μπορούσε σε 48ώρες να κάνει την Ελλάδα υπερδύναμη και να άλλαξει τον πλανήτη.»

Και συνεχίζει:

«Ο άνθρωπός που κίνησε τανκς και αυτοκίνητα χωρίς καύσιμα, ενώ πραγματοποίησε τηλεκατευθυνόμενη πτήση εκπαιδευτικού αεροσκάφους από την Ελευσίνα στη Ρόδο. Που επινοήσε 90 περίπου εφευρέσεις, ανάμεσα στις οποίες το σύστημα μιας αντιπυρηνικής ομπρέλας, ένα τρομακτικής ισχύος ηχητικό κανόνι, το «Giolvas System», το καλύτερο παγκοσμίως σύστημα ασφαλείας στις διαβάσεις τρένων, το αντιαεροπορικό Αρτεμις»

Σημείωση: επειδή πιθανώς να έχετε ακούσει για το αντιαεροπορικό σύστημα Άρτεμις (το μόνο πραγματικό σύστημα στην παραπάνω παράγραφο), να πούμε οτι ναι, το Άρτεμις 30 υπήρξε, μόνο που δεν το σχεδίασε κανένας Γκιόλβας, αλλά οι Αναστάσιος Γεωργίου και Αθανάσιος Καλλιγέρης, όπως πληροφορούμαστε σ’ αυτή τη σελίδα της Βικιπαίδειας. Πάμε παρακάτω. Πάντα από το Engine Power:

«Ο Γεώργιος Γκιόλβας είναι ο κατασκευαστής του μεγαλύτερου τελεφερίκ στον κόσμο (Αιθιοπία) και ο άνθρωπος που γιάτρεψε τον ΟΤΕ από τις λυποθυμίες των τηλεφωνητριών. Η κατασκευή βελτιωμένων αλωνιστικών μηχανών σε σχέση με τις αγγλικές RUSTON που χρησιμοποιούνταν τότε στην Ελλάδα, είχε πετύχει διπλασιασμό της απόδοσης και μείωση της απώλειας των καρπών από 20% σε 2%.»

Μάλιστα. Κρατηθείτε τώρα (η έντονη γραφή δική-μου):

«Επίσης σε τηλεοπτική εκπομπή στις αρχές του 2003 υποστήριξε ότι μετά από μακροχρόνια μελέτη των κειμένων του Αριστοτέλη κατάφερε να κατασκευάσει ένα διαστημόπλοιο το οποίο και φυλάσσεται καλά στον Όλυμπο προφανώς μαζί με το υπερ-όπλο μπέβατρον (το οποίο σε κάποια συνέντευξή του υποστήριξε ότι βρίσκεται εκεί).»

Εκτός λοιπόν από διαστημόπλοιο (χάρη στα κείμενα του... Αριστοτέλη!), ο Γκιόλβας έφτιαξε κι αυτό το “μπέβατρον”. Τί ήταν αυτό; Ιδού, από συνέντευξη του ίδιου του Γκιόλβα:

«Τη “σύντηξη της ύλης” εργαστηριακά την κατακτήσαμε θα ’λεγα αρκετά νωρίς, την εντάξαμε σε τεχνολογικό εξοπλισμό ώστε να παραχθεί μια μορφή ενέργειας, η “φωτοδέσμη πλάσματος”. Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για σημαντικότατη ανακάλυψη που θα μπορούσε να ισχυροποιήσει σε μεγάλο βαθμό την Ελλάδα. Εγώ και οι συνεργάτες μου ολοκληρώσαμε πριν από αρκετά χρόνια τις πειραματικές δοκιμές. Μια από αυτές έγινε στην Τιθορέα όπου εφαρμόζοντας τη “φωτοδέσμη” στο βουνό που ήταν χιονισμένο, εξαφανίσαμε μέσα σ’ ένα σύννεφο το χιόνι σε χρόνο που διήρκεσε κάτι λιγότερο από δύο λεπτά. Ετσι δημιουργήθηκε το Μπέβατρον, το “υπερόπλο” που εκπέμπει τη “φωτοδέσμη πλάσματος”»

Ας σταματήσουμε εδώ για να πάρουμε μια ανάσα, μετά από όλα αυτά τα εξωπραγματικά και εξωγήινα. Αναρωτιέμαι ποια είναι η αντίδρασή σας αφού διαβάσατε τα παραπάνω. Εξαιρουμένων των δικών-μου περιπαικτικών σχολίων, τα άλλα (του ιστοχώρου Engine Power και του ίδιου του Γκιόλβα) τα πήρατε στα σοβαρά; Μπορεί να σας προδιέθεσα αρνητικά με τα σχόλιά μου, αλλά το Engine Power φαίνεται πως τα πιστεύει στ’ αλήθεια αυτά, γιατί κλείνει το κείμενό του ως εξής:

«Η ιστορία του Γεώργιου Γκιόλβα μοιάζει με κλασικό διήγημα επιστημονικής φαντασίας!O επιστήμονας, ερευνητής, εφευρέτης αίνιγμα ισχυρίζοταν πως μπορεί κυριολεκτικά να σώσει την Ελλάδα!!! Εμείς απλά τον πιστεύουμε πως ακόμη μεσα απο το έργο του ζεί και μπορεί…»

Εκ των προτέρων σας προειδοποιώ οτι όταν βλέπετε κείμενο να τελειώνει τις προτάσεις-του με τρία ή περισσότερα θαυμαστικά, αφήστε-το, αλλάξτε σελίδα. Χώρια δηλαδή τα ορθογραφικά και τα παροξύτονα «ισχυρίζοταν», που δείχνουν πως όποιοι το έγραψαν αυτό δεν έκαναν καν τον κόπο να το διαβάσουν μια δεύτερη φορά. Αλλά «τί ψάχνεις τώρα,» θα μου πείτε... «τις “ορθογραφίες”!... Διυλίζεις τον κώνωπα, ενώ οι άνθρωποι αυτοί καταπίνουν την κάμηλο! (τον Γκιόλβα)».(^*)

Πώς μπορούμε λοιπόν να “ψυλλιαστούμε” οτι “κάτι τρέχει” με τους Γκιόλβες αυτού του κόσμου; Πώς να καταλάβουμε οτι πρόκειται όχι για μεγάλους επιστήμονες αλλά για τσαρλατάνους και απατεώνες, που είτε προσπαθούν να μας “πουλήσουν μούρη” όπως ο Γκιόλβας, είτε να εκμεταλλευτούν την απελπισία-μας και να μας κάνουν να βάλουμε το χέρι στην τσέπη, να τους πληρώσουμε βασιλικά και “να μας τα πάρουν χοντρά”, όπως ο ψευτογιατρός του πρώτου παραδείγματος;

Θα δώσω εδώ τον κανόνα, και θα τον κλείσω σε κορνίζα, για να βάλουμε το καδράκι αυτό πάνω από το κρεβάτι-μας και να το βλέπουμε κάθε νύχτα πριν κοιμηθούμε, μήπως και συνετιστούμε. (Προς τους διαχειριστές του ιστοχώρου Engine Power: μη δοκιμάσετε να κόψετε την οθόνη με το ψαλιδάκι, δεν γίνεται έτσι.)

	Κανένας επιστήμονας δεν μπορεί να φτιάξει κάτι που να είναι ανώτερο σε τεχνολογία, αποτελεσματικότητα, και ικανότητες, απ’ το καλύτερο που μπορεί να φτιάξει ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα της ανθρωπότητας.

Με άλλα λόγια, ο ένας δεν μπορεί να ξεπεράσει τους πολλούς, το σύνολο των εκατομμυρίων επιστημόνων του κόσμου. Όχι μόνο να τους ξεπεράσει δεν μπορεί, αλλά ούτε να τους πλησιάσει κατ’ ελάχιστο. Ούτε “στο νυχάκι” ολόκληρης της ανθρωπότητας δεν φτάνει ο ένας!

Ίσως να μπορούσε να γίνει αυτό στην αρχαιότητα, όταν η γνώση ολόκληρης της ανθρωπότητας ήταν τόσο ελάχιστη που ήταν πράγματι δυνατό ο ένας να φτάσει, και ίσως και να ξεπεράσει, το σύνολο. Λέγεται οτι ο Αρχιμήδης μόνος-του μπόρεσε και κατέστρεψε το στόλο των Ρωμαίων του στρατηγού Μάρκου Κλαύδιου Μάρκελλου, που το 212 π.Χ. επιτίθετο στην πόλη-του, τις Συρακούσες. Ο Αρχιμήδης λέγεται οτι τοποθέτησε τεράστια κάτοπτρα ψηλά στα βράχια της ακτής της Σικελίας, καίγοντας τα ξύλινα πλοία των Ρωμαίων, συγκεντρώνοντας με τα κάτοπτρα τις ακτίνες του Ήλιου επάνω-τους. Αυτό είναι μάλλον μύθος, ένας θρύλος που έπλασαν οι νεότεροι. Αλλά είναι-δεν-είναι μύθος, γεγονός είναι πως δεν ακούγεται εντελώς απίστευτος, γιατί την εποχή εκείνη η τεχνολογία που ήταν σε γνώση της ανθρωπότητας δεν απείχε και πολύ από εκείνη που μπορούσε να φτιάξει ο “ένας”. Κι ας μην ξεχνάμε οτι εδώ δεν μιλάμε για όποιον κι όποιον “έναν”, αλλά για τον Αρχιμήδη, το μεγαλύτερο μαθηματικό και εφευρέτη της αρχαιότητας, και έναν από τους μεγαλύτερους μαθηματικούς και εφευρέτες όλων των εποχών.

Αυτό όμως που ίσως να ήταν κατορθωτό κατά την αρχαιότητα, άντε και κατά το Μεσαίωνα (όταν η τεχνολογία μάλλον πήγε πίσω, παρά μπρος), ήταν αδύνατον να επιτευχθεί από το 18^ο – 19^ο αιώνα και μετά· γιατί η επιστημονική γνώση (κατά συνέπεια και η τεχνολογία) απέκτησε πια τόση απόσταση από αυτά που θα μπορούσε να αφομοιώσει ο “ένας”, που πλέον ο τύπος του “παμμέγιστου εφευρέτη” που κατατροπώνει την ανθρωπότητα (“Γκιόλβας”) έγινε αδύνατος. Ακόμη κι ο Αϊνστάιν, η μεγαλύτερη μορφή επιστήμονα του 20^ού αιώνα, δεν θα μπορούσε να “κατατροπώσει την ανθρωπότητα” (ακόμη κι αν το ήθελε — που βέβαια δεν το ήθελε). Ο Αϊνστάιν έφτασε στο θεωρητικό συμπέρασμα της μετατροπής της ύλης σε ενέργεια (τον περίφημο τύπο E = mc²), αλλά δεν θα μπορούσε ποτέ μόνος-του να δημιουργήσει μια ατομική βόμβα ως εφαρμογή του θεωρητικού συμπεράσματός του. (Η ατομική βόμβα απαίτησε τη συνεργασία 130.000 επιστημόνων και προσωπικού στο περίφημο Πρόγραμμα Μανχάτταν, που διήρκεσε από το 1942 ως το 1946, και κόστισε δύο δισεκατομμύρια δολλάρια, ή 28 δισ. δολλάρια με σημερινές τιμές.) Ούτε θα ήταν δυνατή η κατασκευή της ατομικής βόμβας αν δεν υπήρχε το υπόβαθρο της πυρηνικής φυσικής, που δημιούργησαν δεκάδες κορυφαίοι επιστήμονες των αρχών του 20^ού αιώνα. Μόνη-της, η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν δεν έφτανε παρά μόνο για να ονειρευτεί κανείς αυτά που αργότερα έφτιαξε η ανθρωπότητα.

Και όμως, αυτό το μύθο του ιδιοφυούς επιστήμονα τύπου “Γκιόλβα”, ή ψευτογιατρού που μόνος-του ξέρει πώς να θεραπεύσει τον καρκίνο, και ιδίως το μύθο του παρανοϊκού επιστήμονα που έχει καταστροφικά σχέδια για τον κόσμο, μας τον ταΐζουν από την παιδική ηλικία ακόμα, και μέχρι να γεράσουμε, μέσω μυθιστορημάτων και ταινιών του Χόλλυγουντ, γιατί βλέπετε... “πουλάει”. Θα θυμίσω μερικά παραδείγματα, ίσως όχι τόσο γνωστά στη νέα γενιά, αλλά πασίγνωστα στους παλιότερους:

 

	Οι ιστορίες του Μίκυ Μάους, από τα μέσα/τέλη του 20ού αιώνα, περιλάμβαναν τουλάχιστον ένα χαρακτήρα “παρανοϊκού επιστήμονα”: τον Εμίλ Κόρακα (εικόνα, αριστερά), που ήθελε να καταστρέψει τον κόσμο με διάφορες επιστημονικοφανείς (τουλάχιστον για τα παιδικά μυαλά) συσκευές πρωτοφανούς τεχνολογίας. Συνήθως αρχικά τον αναλάμβανε ο ίδιος ο Μίκυ, υπό την ιδιότητα του ντετέκτιβ, ή αργότερα ο σούπερ-ήρωας Σούπερ Γκούφυ. Φυσικά στο τέλος το καλό νικούσε πάντα το κακό, αλλά η ιδέα της ύπαρξης παρανοϊκών επιστημόνων καρφωνόνταν υποσυνείδητα στο παιδικό μυαλουδάκι και φαινόταν φυσιολογική, από τη σχολική ηλικία.
	Οι ίδιες ιστορίες, του Ντίσνεϋ, περιλάμβαναν έναν ακόμη σούπερ-επιστήμονα: τον Κύρο Γρανάζη (εικόνα). Ο Κύρος ήταν πάντα με την πλευρά του “καλού”, κατασκευάζοντας πρωτοφανείς συσκευές κι αυτός, αλλά για να λύσει με επιστημονικό τρόπο κάποια προβλήματα που δεν μπορούσαν να λύσουν τα άλλα παπάκια των ιστοριών αυτών (ο Ντόναλντ Ντακ και η παρέα-του). Ο Κύρος, πέρα από την ενίσχυση του μύθου περί σούπερ-επιστήμονα, έπαιξε και ένα θετικό ρόλο: ενστάλλαξε στα παιδικά μυαλά των μικρών Αμερικανόπαιδων την ιδέα «Εγώ θέλω να γίνω επιστήμονας!» Αυτό το διαπίστωσα μέσω συζητήσεών μου με ενήλικους Αμερικανούς, που σπούδαζαν μαζί-μου και είχαν ήδη δρομολογήσει το μέλλον-τους για να εργαστούν π.χ. στη NASA.
	Όταν ήμουν έφηβος, δεν υπήρχε ακόμα ο Χάρρυ Πόττερ.(*) Υπήρχε όμως ο Ιούλιος Βερν (εικόνα), που είχε γράψει ιστορίες για εφήβους από τα τέλη του 19ου με αρχές του 20ού αιώνα. Ο Βερν είχε δημιουργήσει δύο χαρακτήρες υπερ-επιστημόνων: τον περίφημο Πλοίαρχο Νέμο, που έφτιαξε υποβρύχιο (σκάφος άγνωστο τότε) και ταξίδεψε επί «20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα», και τον «Ροβύρο τον Κατακτητή» (μετέπειτα εμφανιζόμενο ως «Κοσμοκράτορα», σε άλλο βιβλίο), που έφτιαξε αερόπλοιο (επίσης άγνωστο μια εποχή που τα μόνα ιπτάμενα μέσα ήσαν τα επικίνδυνα μπαλόνια υδρογόνου). Πάντως κανένας από τους Νέμο – Ροβύρο δεν ήθελε να καταστρέψει τον κόσμο. Αλλά και το ταξίδι «Από τη Γη στη Σελήνη» έγινε μέσω διαστημοπλοίου (ή μάλλον υπερμεγέθους οβίδας κανονιού) που κατασκεύασε μια λέσχη κάποιων λίγων ευφυών επιστημόνων.
	Από παλιότερες ακόμα εποχές, συγκεκριμένα από το 19ο αιώνα, μας έρχεται το τέρας του Φρανκενστάιν, μέσω της πένας της συγγραφέως Μαίρης Σέλλεϋ, συζύγου του ποιητή και φιλοσόφου Πέρσυ Σέλλεϋ. Αν και σήμερα ελάχιστοι γνωρίζουν τον άντρα-της, όλοι γνωρίζουν το φανταστικό ήρωά της, το Δρ. Βίκτορα Φρανκενστάιν, που κατασκεύασε το “Δημιούργημα”, πιο γνωστό ως “τέρας του Φρανκενστάιν” (εικόνα). Η ιστορία, παρ’ όλο που είναι παλιά, έχει γίνει κινηματογραφικό έργο τόσες φορές που κάθε γενιά έχει την ευκαιρία να δει κάποια έκδοσή της. Ο Δρ. Φρανκενστάιν λοιπόν δεν φτιάχνει κάποια μηχανή, αλλά “δίνει ζωή” σε ένα βιολογικό κατασκεύασμα που αποτελείται από όργανα νεκρών ανθρώπων· πράγμα που κανείς, όχι μόνο στις μέρες-μας αλλά ούτε ακόμα και στο προβλέψιμο μέλλον δεν έχει ιδέα πώς να δημιουργήσει.
	Την ίδια εποχή με τον Ιούλιο Βερν, ένας άλλος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας, ο Χ. Τζ. Γουέλλς (H. G. Wells, εικόνα), δημιουργεί την ιστορία «ο Αόρατος Άνθρωπος». Εδώ, ο υπέρ-ικανός επιστήμονας δρα στον ίδιο τον εαυτό-του, τον οποίο κάνει αόρατο! Από τότε μέχρι σήμερα η ιδέα “αόρατος άνθρωπος” έχει εμφανιστεί ξανά και ξανά σε διάφορες ιστορίες, από κινούμενα σχέδια μέχρι κινηματογραφικά έργα (ακόμη και στον Χάρρυ Πόττερ), αλλά ο Γουέλλς ήταν ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα και την υλοποίησε ως νουβέλλα. Φυσικά, κανείς πραγματικός επιστήμονας μέχρι σήμερα, ούτε βέβαια ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα, δεν γνωρίζει πώς να κάνει κάποιο αντικείμενο αόρατο — πολύ περισσότερο το “αντικείμενο” να είναι άνθρωπος!
	Ακόμα και κωμωδίες έχουν χρησιμοποιήσει την ιδέα του “παρανοϊκού επιστήμονα”. Στο έργο «Ο Ροζ Πάνθηρας ξαναχτυπά» (μια από τις γνωστότερες κινηματογραφικές κωμωδίες του 20ού αιώνα — εικόνα από καρέ του έργου, αριστερά), ο αρχιεπιθεωρητής Ντρέυφους (Χέρμπερτ Λομ), προϊστάμενος του επιθεωρητή Κλουζώ (Πήτερ Σέλλερς), οδηγείται στην τρέλα από τα καμώματα και τη βλακεία του Κλουζώ. Αργότερα, έχοντας ημι-γιατρευτεί, υποχρεώνει τον καθηγητή Φασμπέντερ να του δημιουργήσει μια συσκευή με την οποία απειλεί να καταστρέψει τον κόσμο αν δεν του παραδώσουν “στο πιάτο” τον επιθεωρητή Κλουζώ, που θέλει να σκοτώσει. Σε μια από τις σκηνές του έργου, ως επίδειξη δύναμης, ο Ντρέυφους εξαϋλώνει το κτίριο των Ηνωμένων Εθνών.

Οι παραπάνω είναι μόνο μερικές από τις πιο διάσημες περιπτώσεις. Όπως βλέπουμε, έχουμε “βομβαρδιστεί” σε όλη-μας τη ζωή — από την παιδική ηλικία με κινούμενα σχέδια μέχρι την ώριμη ηλικία με μυθιστορήματα και κινηματογραφικά έργα — με την ιδέα του “παρανοϊκού επιστήμονα”, ή έστω του “καλού επιστήμονα” που μπορεί να κάνει μόνος-του όσα δεν μπορεί να κάνει ο κόσμος όλος.

Θα ήταν χρήσιμο, τόσο για το πορτοφόλι-μας, όσο μερικές φορές και για την ίδια-μας τη ζωή (όπως έδειξε η περίπτωση του ψευτο-γιατρού) να καταλάβουμε, αλλά μια για πάντα, οτι ο τύπος αυτός του επιστήμονα είναι τόσο πραγματικός όσο και οι μονόκεροι, οι νεράιδες, ο Άγιος Βασίλης, οι κένταυροι, οι καλικάντζαροι, και όποια άλλα ανύπαρκτα όντα έχει δημιουργήσει η φαντασία του ανθρώπου.

Αυτό που έγραψα σε έντονη γραφή, παραπάνω, είναι παράφραση του κορνιζαρισμένου κάδρου που ήδη τυπώσατε και κολλήσατε πάνω από το κρεβάτι-σας. Βάλτε-το αυτό καλά στο μυαλό-σας, σαν αντίδοτο στο βομβαρδισμό που έχετε υποστεί από την παιδική ηλικία περί ύπαρξης παρανοϊκών και/ή υπέρ-ικανών επιστημόνων.

Μερικές φορές αρκούν οι επιστημονικές γνώσεις του ακροατή, ή αναγνώστη, για να καταλάβει οτι αυτός που έχει μπροστά-του είναι απατεώνας, γιατί λέει βλακώδη από επιστημονική άποψη πράγματα. Δείτε το παρακάτω παράδειγμα, πάλι από (υποτιθέμενη) συνέντευξη του Γ. Γκιόλβα:

Ερώτηση: Μιλήστε μας ανοιχτά επιτέλους για την εξωγήινη καταγωγή των Ελλήνων και για την αποκωδικοποίηση των κειμένων του Αριστοτέλη, για την οποία όλοι συζητούν πως είστε ο κύριος γνώστης, φήμες που έφτασαν μέχρι τη ΝΑΣΑ...

Απάντηση (Γ. Γκιόλβας): Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής μου στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, ενημερώθηκα ότι έχει ανακαλυφθεί “περικεφαλαία” αστροναύτη, από ένα κράμα μετάλλου που κανείς δεν μπορεί να αναγνωρίσει, η οποία γράφει με αρχαία ελληνικά γράμματα:

«Έρχομαι από τη Μεγάλη Ελλάδα στη Μικρή Ελλάδα».

Έχει χρονολογηθεί με τον άνθρακα 14, ότι είναι ηλικίας 127.000 ετών. Ελληνικά γράμματα πριν από 127.000 χρόνια! Το είδα με τα μάτια μου. Από πού ήρθε αυτός; Πού είναι η Μεγάλη Ελλάδα;

Οι Έλληνες έχουν εξωγήινη καταγωγή από το Μ Λαγού, της Γαλαξιακής Αυτοκρατορίας.

Και συνεχίζει ο Γκιόλβας τη συνέντευξη, εξηγώντας πώς το «ελληνικό Μ Λαγού» (αστέρι είναι, το μ στον αστερισμό του Λαγού, αλλά με μικρό ελληνικό μ, όχι κεφαλαίο) πολέμησε με τους στασιαστές του Α Λαγού (και πάλι, μικρό ελληνικό γράμμα: α Λαγού), και πώς τους νίκησε, και πώς αυτοί του μ Λαγού “έφτιαξαν” με βιολογικές μεθόδους την ελληνική φυλή.

Μμμμμάλιστα. Υπάρχουν τόσες ανοησίες και επιστημονικά αδύνατα πράγματα στα παραπάνω λεγόμενα, που ο αναγνώστης, αν έχει τις γνώσεις, γκρεμίζεται από την καρέκλα-του και κυλιέται στο πάτωμα, κινδυνεύοντας να πεθάνει από τα γέλια:

• Πρώτα-πρώτα, ο άνθρακας 14 (το ισότοπο ¹⁴C δηλαδή) δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον καθορισμό της ηλικίας ανόργανων ουσιών όπως ένα μεταλλικό κράνος. Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις οργανικών ουσιών, όπως οστών, ξύλου, μαλλιών, κλπ.

• Δεύτερο: ο άνθρακας 14 δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ηλικίες μεγαλύτερες των 60.000 ετών! Γιατί για μεγαλύτερες ηλικίες δεν απομένει πια καμία ανιχνεύσιμη ποσότητα από το ισότοπο αυτό στο οστό, το ξύλο, κλπ. Ο Γκιόλβας όμως μιλάει για μια υπερδιπλάσια ηλικία, 127.000 ετών. (Εδώ μπορείτε να δείτε τα σχετικά με τη ραδιοχρονολόγηση μέσω ¹⁴C.)

• Τρίτο: τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου τα φέρανε στην Ελλάδα οι Φοίνικες (άλλη πονεμένη ιστορία αυτή, με τους αδαείς “Ελληναράδες” να ισχυρίζονται οτι τα γράμματά μας τα φτιάξαμε εμείς, εδώ). Ελληνική γλώσσα φυσικά υπήρχε, πολύ πριν από την εισαγωγή του Φοινικικού αλφαβήτου (όχι όμως... 127.000 χρόνια πριν!), και ψιλο-γραφόταν όταν υπήρχε ανάγκη με τη γραφή της Γραμμικής Β΄· αλλά τα σύμβολα του αλφαβήτου-μας μας τα έφεραν από τη Φοινίκη (σημερινό Λίβανο) οι Φοίνικες ναυτικοί. Διαβάστε εδώ για τη σημιτική προέλευσή τους.(^*)

• Τέταρτο: τί σαχλαμάρα είναι αυτή περί κράματος μετάλλου που κανείς δεν μπορεί να αναγνωρίσει; Καθυστερημένοι είμαστε και δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα μέταλλα σε ένα κράμα; Τα μέταλλα (αγαπητέ Γκιόλβα, ή πανάσχετε βλακούλη που επινόησες αυτή τη “συνέντευξη”) είναι συγκεκριμένα, πασίγνωστα, και δεν μπορεί να υπάρξουν άλλα άγνωστα. Αυτό, όποιος κοιμόταν στο γυμνάσιο στο μάθημα της χημείας δεν μπορεί να το καταλάβει, δεκτό. Αλλά η πραγματικότητα είναι οτι όλα τα χημικά στοιχεία της φύσης (τα περισσότερα από τα οποία είναι μέταλλα) έχουν έναν αύξοντα αριθμό, από το 1 (υδρογόνο) ως το 92 (ουράνιο). Όλα τα στοιχεία, όλοι οι αριθμοί, είναι γνωστοί–πασίγνωστοι. Και επειδή δεν μπορεί να υπάρξει ακέραιος αριθμός μεταξύ του 79 και του 80, γιαυτό δεν μπορεί να υπάρξει κάποιο άγνωστο μέταλλο μεταξύ του χρυσού (αριθμός 79) και του υδράργυρου (αριθμός 80). Όλοι οι αριθμοί (στοιχεία) είναι γνωστοί — τέλος.(^*) Όποιος βέβαια δεν έχει αυτή τη στοιχειώδη γνώση, φαντάζεται πως υπάρχουν “άγνωστα μέταλλα”.

• Πέμπτο: το άστρο μ του Λαγού (που υποτίθεται πολέμησε με το α του Λαγού) έχει απόσταση γύρω στα 186 έτη φωτός από εμάς. (Δείτε περί μ Λαγού εδώ, αλλά στα αγγλικά.) Είναι 3,4 φορές μεγαλύτερο σε διάμετρο από τον Ήλιο, και το κυριότερο, κοντά-του υπάρχει πηγή ακτίνων-Χ, ίσως από χαμηλής θερμοκρασίας άστρο–συνοδό που δεν φαίνεται (δεν το έχουμε δει ακόμα). Ένα τέτοιο άστρο, που κάνει “μπάνιο” σε ακτίνες-Χ, δεν είναι δυνατόν να έχει ζωή βιολογικής φύσης σε κάποιον από τους πλανήτες-του, γιατί η ισχυρή ακτινοβολία των ακτίνων-Χ καταστρέφει τους βιολογικούς ιστούς. Φυσικά, κανένα από αυτά τα δεδομένα περί μ Λαγού δεν γνώριζε ο Γκιόλβας (ή όποιος βλάκας σκαρφίστηκε απ’ το νου-του αυτή τη “συνέντευξη”), γιατί δεν ήσαν γνωστά το 2003.

• Έκτο: το άστρο α Λαγού (το άλλο, που τάχα πολέμησε με το μ) βρίσκεται σε απόσταση... 2200 ετών φωτός, πάνω-κάτω (±200 έτη φωτός, δείτε περί α Λαγού εδώ). Είναι γιγαντιαίο άστρο, 129 φορές μεγαλύτερο από τον Ήλιο σε διάμετρο, και 32.000 φορές πιο λαμπρό. Πέρα από το οτι ένας τέτοιος γίγαντας είναι εντελώς απίθανο να έχει πλανήτες με βιολογικής μορφής ζωή, έστω και σε μεγάλη απόσταση από το άστρο, το πρόβλημα είναι με την απόστασή του από το μ Λαγού: τα δύο άστρα απέχουν 2000 έτη φωτός! Απλώς και μόνο επειδή τα βλέπουμε κοντά το ένα στο άλλο στον ουρανό (στον ίδιο αστερισμό, του Λαγού δηλαδή) δεν σημαίνει οτι είναι κοντά στην πραγματικότητα. Τα 2000 έτη φωτός είναι τεράστια απόσταση για... διαστρικούς πολέμους. Είναι σαν να λέμε οτι μια φυλή Ινδιάνων του Αμαζονίου στη Νότια Αμερική επιτέθηκε σε μια φυλή Θιβετιανών στην Ασία. Εννοείται οτι και πάλι, τα δεδομένα περί των αποστάσεων των δύο αυτών άστρων, μ και α Λαγού, δεν ήσαν γνωστά το 2003 στον Γκιόλβα, ή σε όποιον βλάκα έβγαλε από το νου-του αυτό το παιδαριώδες σενάριο περί “πόλεμου των άστρων”.

Έξι λάθη (ή σαχλαμάρες) σε μερικές γραμμές συνέντευξης. Όταν λοιπόν ο ακροατής έχει τη γνώση,(^*) αντιλαμβάνεται αμέσως οτι ο συνομιλητής-του είναι απατεώνας (ή απλώς βλαξ). Το συμπέρασμά μου είναι οτι βοηθάει να έχουμε γνώσεις στη ζωή. Βοηθάει, όχι βέβαια σε περιπτώσεις όπως οι ξεκαρδιστικές “συνεντεύξεις Γκιόλβα”, αλλά σε περιπτώσεις που ο απατεώνας θα θελήσει να σου πουλήσει κάτι, εκμεταλλευόμενος ίσως την κατάσταση ανάγκης στην οποία βρίσκεσαι. Μπορεί να στοιχίσει τη ζωή-σου, ή τη ζωή του παιδιού-σου, η άγνοιά σου.

Αν πάντως δεν έχει το περιθώριο κανείς να αποκτήσει γνώση, ας ρίχνει τουλάχιστον περιοδικά μια ματιά στο καδράκι πάνω από το κρεβάτι-του με τον κανόνα στην αρχή αυτού του κειμένου, για να μπορεί να κάνει πιο εύκολα “αναγνώριση απατεώνων”.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφέρω άλλο ένα παράδειγμα από την πραγματικότητα, λίγο διαφορετικό από αυτά του ψευτογιατρού και του Γκιόλβα, αλλά που διέπεται από τον ίδιο κανόνα (ναι, αυτόν στο καδράκι).

Πριν από μερικά χρόνια, μια πολύ στενή συγγενής-μου μου περιέγραψε το εξής περίεργο περιστατικό:

Ήταν καλεσμένη σε σπίτι φίλων, ή μάλλον απλώς γνωστών-της. Ή, ακόμα καλύτερα, γνωστών των γνωστών-της. Εκεί λοιπόν που έκαναν ότι κάνουν συνήθως οι άνθρωποι σε κοινωνικές συναναστροφές, μετά από το γεύμα, κάποιοι από τους παρευρισκόμενους είπαν στους άλλους οτι θα τους έκαναν επίδειξη ορισμένων υπερφυσικών δυνάμεων που είχαν. Τοποθέτησαν λοιπόν ένα άτομο να κάθεται κανονικά σε καρέκλα μπροστά στο τραπέζι, ενώ δύο άλλοι άρχισαν να σηκώνουν το άτομο αυτό από την καρέκλα, απλώς αγγίζοντάς το ελαφρά στα μπράτσα. Δεν υπήρχε καμιά εμφανής εφαρμογή δύναμης σε ότι έκαναν. Απλώς άγγιζαν το άτομο αυτό στα μπράτσα, και εκείνο ανυψώθηκε και έμεινε μετέωρο για λίγο διάστημα πάνω από την καρέκλα. Μετά, με τον ίδιο τρόπο, τον κατέβασαν.

Η συγγενής-μου έμεινε άναυδη βλέποντάς το αυτό.

Ποια είναι η αντίδρασή μου, ακούγοντας την παραπάνω περιγραφή από τη συγγενή-μου:

Ο κανόνας του γνωστού κάδρου αυτού του άρθρου εξακολουθεί να ισχύει: κανείς, μα κανείς, δεν είναι σε θέση να κάνει κάτι που να ξεπερνά σε ικανότητες αυτά που μπορούμε να κάνουμε μέσω της συσσωρευμένης ανθρώπινης γνώσης. Να υψώσουμε άνθρωπο (ή οποιοδήποτε αντικείμενο) ώστε να μείνει μετέωρος χωρίς την εφαρμογή δύναμης αντίστοιχης του βάρους του ανθρώπου(^*) ή του αντικειμένου, δεν είναι δυνατό, όχι μόνο από τη σημερινή επιστήμη, αλλά και από τη σημερινή γνώση περί επιστήμης.

Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες φυσικοί γνωρίζουν σήμερα οτι στο σύμπαν που κατοικούμε υπάρχουν τέσσερις, και μόνο τέσσερις, δυνάμεις: η βαρυτική, η ηλεκτρομαγνητική, η ισχυρή πυρηνική, και η ασθενής πυρηνική. Αυτές είναι, δεν έχει άλλη. Φυσικά, μπορεί να ανακαλυφθεί κάποια πέμπτη δύναμη στο μέλλον, αλλά θα την ανακαλύψουν οι φυσικοί, οι αστροφυσικοί, ή οι κοσμολόγοι — πάντως σίγουρα όχι οι συνδαιτυμόνες “μεταξύ τυρού και αχλαδίου”. Και αυτό είναι το λεπτό σημείο που μας δείχνει οτι επρόκειτο περί ταχυδακτυλουργικού κόλπου· μόνο που οι φίλοι, δρώντας ως τυπικοί “Γκρέκο μασκαρά”, δεν μίλησαν για ταχυδακτυλουργικό κόλπο αλλά άφησαν τους θεατές να τους θαυμάσουν ως έχοντες τάχα υπερφυσικές δυνάμεις. Το λεπτό σημείο λοιπόν είναι οτι είναι αδύνατο μια παρέα φίλων να κάνει κάτι που να υπερβαίνει την επιστημονική γνώση όλης της ανθρωπότητας. (Δείτε πάλι το καδράκι, αυτό λέει.)

Τέτοια, παρόμοια ταχυδακτυλουργικά κόλπα, γίνονται συχνά. Όμως ο πραγματικός, επαγγελματίας ταχυδακτυλουργός, θα σου το πει ξεκάθαρα οτι τώρα θα σου κάνω ένα ταχυδακτυλουργικό κόλπο· δεν θα προσπαθήσει να σε εξαπατήσει. Ο “Γκρέκο μασκαρά” όμως θα δράσει ως απατεώνας, χωρίς να σου το πει οτι κάνει απατεωνιά μπροστά στα μάτια-σου. Έτσι, για να τον θαυμάσεις.