Οδηγίες για το πώς να βλέπουμε στερεογράμματα σε 3-D

Το παραπάνω ονομάζεται “στερεόγραμμα”. Αν θέλετε να το δείτε σε τρεις διαστάσεις, χρησιμοποιώντας μόνο τα μάτια-σας και χωρίς εργαλεία, παρακαλώ ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες:

Διαλέξτε ένα σημείο στον απέναντι τοίχο, όπως ένα πόμολο ντουλαπιού ή πόρτας — κάτι σε απόσταση μεγαλύτερη από 2 μέτρα. Τεντώστε τα μπράτσα προς τα μπρος και βάλτε το πόμολο ανάμεσα τους δύο δείκτες των χεριών-σας, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα, κοιτώντας το πόμολο μεταξύ των δύο δαχτύλων-σας.

Αν εστιάζετε το βλέμμα-σας στο πόμολο, τότε στην πραγματικότητα βλέπετε τέσσερα δάχτυλα!

Αν δεν με πιστεύετε, κουνήστε λίγο τα δάχτυλά σας (αλλά πάντοτε εστιάζοντας στο πόμολο), ώστε οι τέσσερις κινούμενες εικόνες-τους να γίνουν προφανείς. Μην εστιάζετε πάνω-τους! Το κόλπο είναι να έχετε την αίσθηση οτι υπάρχουν τα τέσσερα δάχτυλα ενώ ταυτόχρονα εστιάζετε στο πόμολο. Αν αισθανθείτε τα μάτια-σας να απο-εστιάζουν από το πόμολο όποτε κουνάτε τα δάχτυλα, έχετε υπομονή. Το πείραμα δεν μπορεί να συνεχιστεί αν δεν περάσετε από αυτό το πρώτο στάδιο.

Είστε σε θέση τώρα να “βλέπετε” τεσσερις δείκτες ενώ εστιάζετε σε απόσταση; (Κανένα πρόβλημα δεν υπάρχει με τα μάτια-σας. Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύει το οπτικό-μας σύστημα προκειμένου να αντιληφθούμε το βάθος, δηλ. την 3η διάσταση.) Τώρα μετακινήστε τους δείκτες-σας σιγά, τον καθένα προς το πόμολο (βλ. ακόλουθο διάγραμμα), μέχρι οι δύο “εσωτερικοί” από τους τέσσερις να συμπέσουν και να γίνουν ένας.

Θυμηθήτε: συνεχίστε να εστιάζετε στο πόμολο όσο κάνετε το παραπάνω! Δέχομαι οτι αυτό είναι λίγο δύσκολο, καθώς οι δείκτες-σας μπαίνουν στη μέση, αλλά τίποτε δεν σας εμποδίζει από το να επαναλάβετε αυτή την κίνηση όσες φορές θέλετε. Εξασκηθήτε κάνοντάς το αυτό. Αν βοηθάει, πριν κάνετε να συμπέσουν οι δύο δείκτες-σας, μετακινήστε τα χέρια-σας λίγο κάτω από το πόμολο, έτσι ώστε το τελευταίο να παραμένει υπό την εστίασή σας όλη την ώρα, μετά κάνετε να συμπέσουν οι δύο δείκτες-σας (κάτω από το πόμολο), και τελικά μετακινήστε τα δυο χέρια ελαφρά προς τα πάνω, μέχρις ότου οι κορυφές των δύο δεικτών επικαλύψουν το πόμολο.

Αν κάνατε να συμπέσουν οι δύο δείκτες-σας επιτυχώς, τότε ουσιαστικά βλέπετε τρία δάχτυλα τώρα (κουνήστε-τα λίγο για να τα δείτε καλύτερα), ενώ ποτέ δεν αφήσατε την εστίαση από το πόμολο. Θα χρειαστεί να αναφερθούμε σ’ αυτή τη θέση, οπότε ας της δώσουμε το όνομα “Θέση Α” (στο σχήμα: “Position A”).

Τώρα, η επόμενη πράξη είναι το κλειδί για το πείραμά μας.

Ενώ ακόμη εστιάζετε σε απόσταση (στο πόμολο), αργά-αργά απο-εστιάστε (χωρίς να μετακινήσετε τα χέρια-σας) και δείτε (εστιάστε) κατευθείαν σε έναν από τους δύο δείκτες (ή στο χώρο μεταξύ-τους). Κανένα άλλο μέρος του σώματός σας δεν πρέπει να κινηθεί, εκτός από τα μάτια-σας! Κάντε την απο-εστίαση αργά, αντιλαμβανόμενοι πώς οι μύες των ματιών-σας κινούνται καθώς αλλάζετε εστίαση από το πόμολο προς τα δάχτυλα. Αυτό είναι σημαντικό, δεν αστειεύομαι. Είναι σημαντικό γιατί τώρα θα σας ζητήσω να κάνετε την αντίθετη κίνηση! Προσπαθήστε να ξαναφέρετε τους δύο δείκτες-σας στη Θέση Α (όπως ήσαν πριν να απο-εστιάσετε) χωρίς να μετακινήσετε τους δείκτες, αλλά μόνο τα μάτια. Δεν μπορείτε; Μη χάνετε το κουράγιο-σας. Και συνεχίστε να διαβάζετε — είστε κοντά στην ολοκλήρωση της δουλειάς.

Υποθέτω πως συναντήσατε κάποια δυσκολία κάνοντας την αντίθετη κίνηση (κάνοντας να συμπέσουν οι δύο δείκτες-σας χωρίς να τους μετακινήσετε). Αν ναι, ιδού τί μπορείτε να κάνετε.

Επιστρέψτε στη Θέση Α, και αυτή τη φορά κάντε την απο-εστίαση με πολύ προσεκτικό και ελεγχόμενο τρόπο: μην κάνετε την απο-εστίαση πλήρως, αλλά λίγο μόνο, διστάζοντας, και επιστρέφοντας αμέσως πάλι στη Θέση Α. Κάντε-το αρκετές φορές, βλέποντας τα δάχτυλά σας να αποχωρίζονται και να συμπίπτουν πάλι. Καθώς θα εξοικειώνεστε πιο πολύ, σταδιακά αυξήστε το διαχωρισμό μεταξύ των δύο δεικτών-σας, και κάντε το διαχωρισμό και τη σύμπτωση επαναληπτικά. (Να θυμάστε οτι κανένα άλλο μέρος του σώματός σας δεν κινείται σ’ αυτή τη διαδικασία εκτός από τα μάτια-σας.) Καθώς γίνεστε επιδέξιοι με τη διαδικασία αυτή, θα δείτε οτι μπορείτε να διαχωρίσετε τα δύο δάχτυλά σας πλήρως, και να τα επαναφέρετε στη θέση σύμπτωσης (Θέση Α), όσες φορές θέλετε.

Έχετε ουσιαστικά μάθει να ελέγχετε τους μυς των ματιών-σας. Μην ανησυχήτε, δεν κινδυνεύετε να δημιουργήσετε κάποιο πρόβλημα στην όρασή σας λόγω αυτών των παραμορώσεων των οπτικών μυών· δεν παραμορφώνετε απολύτως τίποτα. Αυτή είναι η φυσιολογική θέση των ματιών-σας όταν εστιάζετε σε απόσταση. (Μόνο που συνήθως δεν υπάρχουν ανάμεσα άλλα αντικείμενα — όπως δάχτυλα — γιαυτό μάλλον δεν το παρατηρήσατε.)

Η κίνηση των ματιών κατά τη θέλησή σας ώστε να έρχονται στη Θέση Α είναι όλο κι όλο που προσπαθεί να σας μάθει το παρόν κείμενο. Για ποιο λόγο αρκεί αυτό; Διότι αν μπορείτε να κάνουνν να συμπέσουν οι δύο δείκτες-σας όποτε το θέλετε, μπορείτε επίσης να κάνετε να συμπέσουν τα δύο μισά της παρακάτω τριδάστατης εικόνας, που είναι σχεδόν ίδια αλλά όχι ακριβώς.

Απλώς προσποιηθήτε πως τα δύο μισά της εικόνας (αριστερό και δεξί) είναι οι δύο δείκτες-σας, και κάντε το ίδιο όπως παραπάνω. Θα καταλάβετε οτι το καταφέρατε όταν δείτε την κίτρινη μπάλα να αιωρείται εμπρός από το επίπεδο της οθόνης, ενώ η κόκκινη στέκεται στη μέση, και η μπλε πάει πίσω από το επίπεδο της οθόνης! Θα το βρείτε ευκολότερο να κάνετε τη σύμπτωση αν απομακρυνθείτε λίγο από την οθόνη (π.χ. στο μισό μέτρο). Δεν είναι αυτό πολύ καλύτερο από τα μπλε-και-κόκκινα γυαλιά για να βλέπει κανείς σε 3D; (Τα γυαλιά που ανέφερα αφαιρούν τα χρώματα, παρεμπιπτόντως.)

Οι εικόνες 3D που βλέπετε στις σελίδες αστρονομίας-μου είναι κάπως πιο απαιτητικές, καθώς ο διαχωρισμός είναι μεγαλύτερος, αλλά με αρκετή εξάσκηση θα μπορείτε σύντομα να τις βλέπετε κανονικά, σε 3D.

Καλή τύχη!

Ο συγγραφέας.