Η ευρωπαϊκή υποψηφιότητα της Τουρκίας με τα μάτια ενός Τούρκου

Το Ευρωπαϊκό πρόβλημα με το “χοντρό νταή του σχολείου”

Παρασκευή, 2 Δεκεμβρίου 2016

ΜΠΟΥΡΑΚ ΜΠΕΚΝΤΙΛ

Μετάφραση του πηγαίου άρθρου της εφημερίδας Hürriyet Daily News

Το 2004, ο τότε πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταϋγίπ Ερντογάν, που λάμβανε τους επαίνους τον ένα μετά τον άλλον από τους θεόστραβους Δυτικούς ηγέτες για τα «μεταρρυθμιστικά και εξόχως δημοκρατικά διαπιστευτήριά του», ξαφνικά επανήλθε στον Ισλαμιστή εαυτό-του: έφτιαξε ένα προσχέδιο νόμου που θα ποινικοποιούσε τη μοιχεία. Όντας υπό πίεση από τις Βρυξέλλες, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την ιδέα, αλλά έκτοτε σέρνει το χορό γύρω από το μοτίβο του να κηρύσσει παράνομες τις “αμαρτίες” που αναφέρονται σαν τέτοιες στο ιερό βιβλίο του Ισλάμ.

Στην έκθεση προόδου του 2004 για την Τουρκία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστήριξε οτι η Τουρκία ήταν ένας «ιδιαίτερος υποψήφιος», και οτι «θα παραμείνει έτσι». Η επιτροπή είχε καί δίκιο καί άδικο. Δώδεκα χρόνια μετά, η Τουρκία είναι ένας πολύ ιδιαίτερος υποψήφιος, αλλά και ένας πολύ ιδιαίτερος μπελάς.

Το 2004, η έκθεση προόδου συνέστησε την αρχή των επίσημων ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, εν μέρει διότι και οι Βρυξέλλες είχαν τυφλωθεί από τα «μεταρρυθμιστικά και εξόχως δημοκρατικά διαπιστευτήρια» του κυρίου Ερντογάν, και εν μέρει για λόγους πολιτικού ρεαλισμού: γιατί να αποβάλουν το χοντρό νταή από το σχολείο και να τον μετατρέψουν σε ένα γνήσιο κακοποιό της γειτονιάς, με εντελώς απρόβλεπτη συμπεριφορά — κατά πάσα πιθανότητα εγκληματική — αντί να προσπαθήσουν να τον μετατρέψουν σε ένα “καλό παιδί”;

Πολύ λογικό. Παρ’ όλα αυτά, εξωπραγματικό. Από το διευθυντή του σχολείου διέφευγε μια πολύ κρίσιμη λεπτομέρεια: ο χοντρός νταής του σχολείου κατ’ ιδίαν μισούσε τη γειτονιά-του, το σχολείο-του, τους δασκάλους-του, και τους συμμαθητές-του. Είχε γραφτεί στο σχολείο μόνο και μόνο για να αποκτήσει ένα απολυτήριο. Ποτέ δεν αισθάνθηκε οτι ανήκε πραγματικά στο σχολείο. Εντούτοις, πίστευε πως μπορούσε να προσποιηθεί και να πάρει εκείνο το απολυτήριο, ενώ παράλληλα θα αρνιόταν να συμμορφωθεί με τους κανόνες του σχολείου. Τώρα απειλεί με στεντόρεια φωνή να σπάσει τα τζάμια του σχολικού κτιρίου αν οι δάσκαλοί του συνεχίσουν να ετοιμάζουν αναφορές για το νταηλίκι-του.

Στην πραγματικότητα, πίσω στα “μεταρρυθμιστικά χρόνια”, ο κύριος Ερντογάν και οι Ισλαμιστές συνοδοιπόροι-του είχαν ένα εντελώς διαφορετικό πρόγραμμα. Για παράδειγμα, ο Αλί Μπαμπατζάν, τότε Υπουργός Εξωτερικών, είπε το 2004 οτι η ακύρωση της απαγόρευσης της Ισλαμικής μαντήλας στα πανεπιστήμια στόχευε στην «επέκταση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών ώστε να γίνουμε μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης», και οτι «η δημόσια συζήτηση γύρω από τη μαντήλα αδυνατίζει την εικόνα της Τουρκίας στο εξωτερικό.» Ο κύριος Μπαμπατζάν ισχυρίστηκε περαιτέρω οτι η ακύρωση της απαγόρευσης επρόκειτο «να μετατρέψει την Τουρκία σε μια πρωτοκλασάτη δημοκρατία, όπου οι ελευθερίες σε όλους τους τομείς θα απολαμβάνονται πλήρως.»

Δώδεκα χρόνια μετά, ναι μεν δεν υπάρχει απαγόρευση της Ισλαμικής μαντήλας στις πανεπιστημιουπόλεις, αλλά — προσπερνώντας εκείνο το περί «πρωτοκλασάτης δημοκρατίας» — η Τουρκία μοιάζει μάλλον με κάτι λιγότερο από υβριδική δημοκρατία υπό καθεστώς εκτάκτου ανάγκης. Η δημοκρατία-της — που τώρα είναι μάλλον η δημοκρατία του κανόνα «αν μας βγαίνουν τα κουκιά» — μοιάζει πολύ λιγότερο με μια Δυτική δημοκρατία, και πολύ περισσότερο με την κατάσταση στη χώρα μετά το πραξικόπημα του 1980.

Η Ευρώπη είναι ένοχη για το πρόβλημά της με το χοντρό νταή του σχολείου. Σε έναν ιδανικό κόσμο, ούτε ακόμη και οι γάτες δεν θα πίστευαν οτι η ακύρωση της απαγόρευσης της Ισλαμικής μαντήλας θα επέφερε την «επέκταση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών ώστε να γίνουμε μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ή οτι θα «μετατρέψει την Τουρκία σε μια πρωτοκλασάτη δημοκρατία, όπου οι ελευθερίες σε όλους τους τομείς θα απολαμβάνονται πλήρως.» Η Ευρωπαϊκή μυωπία — αν όχι πλήρης τύφλωση — ήταν ένας από τους παράγοντες που επαύξησαν το πολιτικό Ισλάμ στην Τουρκία.

Τώρα ο χοντρός νταής του σχολείου έχει αφήσει μουστάκι, είναι πιο χοντρός, πιο ογκώδης, πιο δυνατός, και πιο νταής. Δεν είναι οτι κάνει διαρκώς ζημιές μόνο στο σπίτι, αλλά επίσης και στη γειτονιά, και στο σχολείο. Τί θα μπορούσε να γίνει;

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν και πολλά που μπορούν να γίνουν. Τα καλά νέα είναι οτι οι δάσκαλοι δεν βλέπουν πια το χοντρό νταή σαν ένα γλυκό παχουλό αγαθό αγόρι που αξίζει να παίρνει καλούς βαθμούς ώστε να αποφοιτήσει — πράγμα που πίστευαν κάποτε.

Εντούτοις, ο όψιμος ρεαλισμός-τους μάλλον δεν θα προστατέψει τα τζάμια του σχολείου από τις πέτρες που θα πετάξει ο νταής. Ακόμα χειρότερα, όταν έχεις ένα χοντρό νταή στο προαύλιο, τα τζάμια του κτιρίου δεν είναι το μόνο πράγμα που απειλείται. Ποιος ξέρει ποια άλλη πιθανή καταστροφή μπορεί να φέρει το αύριο...